صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟

صندوق سرمایه‌گذاری یک نوع نهاد مالی است که به افراد امکان می‌دهد پول خود را در قالب یک مجموعه مشترک سرمایه‌گذاری کنند. صندوق‌ها تحت نظارت و با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند. صندوق‌ها موظف هستند که به صورت دوره‌ای گزارش عملکرد خود را منتشر کنند و این شفافیت و نظارت قانونی، باعث می‌شود سرمایه‌گذاران اعتماد بیشتری به آن‌ها داشته باشند. این صندوق‌ها توسط مدیران حرفه‌ای مدیریت می‌شوند و هدف اصلی آن‌ها افزایش بازدهی سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک از طریق تنوع‌بخشی و مدیریت حرفه‌ای است.

انواع صندوق سرمایه‌گذاری

صندوق‌ها بر اساس نحوه خرید و فروش به دو دسته تقسیم می‌شوند: صندوق‌های صدور و ابطالی: این صندوق‌ها پول سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری و در اوراق بهادار مختلف مانند سهام، اوراق قرضه و سایر دارایی‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. واحدهای این صندوق‌ها از طریق وبسایت آن‌ها یا سامانه‌های مخصوص، قابل خرید و فروش توسط سرمایه‌گذاران است. صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF): این صندوق‌ها مشابه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند اما واحدهای آن‌ها در بورس قابل معامله است. سرمایه‌گذاران می‌توانند واحدهای صندوق ETF را مانند سهام عادی و از طریق سامانه‌های معاملاتی کارگزاری‌ها در بورس خرید و فروش کنند. صندوق‌ها بر اساس ترکیب دارایی‌ها انواع مختلفی دارند: صندوق‌های سهامی: بیشترین درصد دارایی‌های این صندوق‌ها به سهام و حق تقدم سهام اختصاص می‌یابد. این صندوق‌ها میزان ریسک و بازدهی بالایی دارند و برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر مناسب هستند. صندوق‌های درامد ثابت: بیشترین درصد دارایی‌های این صندوق‌ها به اوراق درامد ثابت اختصاص می‌یابد و به همین دلیل ریسک و البته بازدهی کمتری دارند. این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز که به دنبال سود مطمئن می‌گردند، گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود. صندوق‌های مختلط: این صندوق‌ها از نظر ریسک و بازدهی در میان دو نوع قبلی قرار می‌گیرند و از سهام و اوراق درامد ثابت، پرتفوی متعادلی می‌سازند. صندوق‌های کالایی: بیشترین درصد دارایی‌های این صندوق‌ها به یک کالای خاص اختصاص می‌یابد. برای نمونه می‌توان به صندوق طلا اشاره کرد که روی اوراق سپرده سکه تمرکز دارد و متناسب با قیمت طلا رشد می‌کند. صندوق‌های اهرمی: ترکیب دارایی این صندوق‌ها مانند صندوق سهامی است با این تفاوت که استفاده از مکانیزم اهرم باعث می‌شود واحدهای ممتاز در شرایط صعودی بازار سود مضاعفی داشته باشند. البته در شرایط نزولی هم زیان چندبرابری خواهند داشت. در مورد واحدهای عادی یک بازه سود مشخص تعهد می‌شود. بنابراین واحدهای ممتاز صندوق اهرمی برای سرمایه‌گذاران بسیار ریسک‌پذیر و واحدهای عادی برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز مناسب است. صندوق‌های بخشی: این نوع صندوق‌ها، بیشترین درصد دارایی خود را به سهام شرکت‌های فعال در یک صنعت خاص اختصاص می‌دهند. برای مثال صندوق بخشی پتروشیمی، روی سهام شرکت‌های پتروشیمی متمرکز است. این نوع صندوق‌ها برای سرمایه‌گذارانی مناسب هستند که توانایی تحلیل صنعت را دارند و نسبت به آینده آن صنعت خاص، خوشبین هستند.

مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری

تنوع‌بخشی: صندوق‌ها نسبت به افراد حقیقی سرمایه بیشتری در اختیار دارند و می‌توانند در دارایی‌های مختلفی سرمایه‌گذاری کنند. این تنوع بخشیدن به دارایی‌ها، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. مدیریت حرفه‌ای: صندوق‌ها توسط مدیران حرفه‌ای که دارای تخصص و تجربه هستند، مدیریت می‌شوند. یعنی سرمایه‌گذاران با خرید واحدهای هر صندوق، از دانش و تجربه گروهی از معامله‌گران حرفه‌ای بازار بهره‌مند می‌شوند. دسترسی آسان: معاملات صندوق‌ها معمولا به صورت آنلاین و به راحتی انجام می‌شود. از سوی دیگر، این صندوق‌ها به افراد اجازه می‌دهند با سرمایه‌های کم نیز وارد بازار شوند و به این ترتیب، ابزارهای سرمایه‌گذاری در اختیار همه اقشار جامعه قرار دارد. نقدشوندگی: واحدهای بسیاری از صندوق‌ها به راحتی قابل خرید و فروش هستند. وجود رکن بازارگردان از تشکیل صف‌های خرید و فروش طولانی جلوگیری می‌کند و دارایی سرمایه‌گذاران به راحتی قابلیت تبدیل شدن به پول نقد را دارد. صرفه‌جویی در زمان و هزینه: سرمایه‌گذارانی که از روش مستقیم استفاده می‌کنند، لازم است زمان زیادی را صرف آموزش دیدن و همچنین رصد و تحلیل بازار کنند. با خرید واحدهای صندوق‌ها، دیگر نیازی به صرف زمان و هزینه برای آموزش یا دریافت تحلیل‌های تخصصی نیست. به طور کلی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری ابزارهای مناسبی برای افرادی هستند که به دنبال سرمایه‌گذاری با ریسک کمتر و بازدهی مناسب هستند و نمی‌خواهند یا نمی‌توانند زمان و تخصص لازم برای مدیریت مستقیم سرمایه‌گذاری‌های خود را به دست آورند.

ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری

نهادها و ارکان مهمی که در اساسنامه صندوق‌ها ذکر شده‌اند به شرح زیر است:

• حسابرس
• کارگزار صندوق
• بازارگردان
• مدیر ثبت

خالص ارزش دارایی (nav) صندوق چیست؟

خالص ارزش دارایی (Net Asset Value یا NAV) یک معیار مالی است که برای ارزیابی ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. NAV نشان‌دهنده ارزش خالص کل دارایی‌های صندوق پس از کسر تمامی بدهی‌ها و هزینه‌ها است. این شاخص به صورت روزانه محاسبه می‌شود و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزش واقعی واحدهای صندوق را درک کنند. برای محاسبه NAV لازم است کل بدهی‌ها را از کل ارزش دارایی‌ها کسر کنیم و عدد به دست آمده را بر تعداد واحدهای صادر شده تقسیم کنیم. کل ارزش دارایی‌ها: شامل ارزش تمامی سرمایه‌گذاری‌های صندوق در سهام، اوراق قرضه، نقدینگی و سایر دارایی‌ها است. کل بدهی‌ها: شامل بدهی‌ها و هزینه‌های صندوق مانند کارمزد مدیران، هزینه‌های عملیاتی و سایر تعهدات مالی است. تعداد واحدهای صادره: تعداد کل واحدهای صندوق که در دست سرمایه‌گذاران است. البته در وب سایت صندوق‌ها و بسیاری درگاه‌های دیگر عدد nav را می‌توان مشاهده کرد و نیازی به محاسبه دستی نیست. سرمایه‌گذاران با استفاده از NAV می‌توانند ارزش هر واحد صندوق را ارزیابی کنند و تصمیمات بهتری برای خرید یا فروش واحدهای صندوق بگیرند. همچنین NAV امکان مقایسه عملکرد صندوق‌های مختلف را فراهم می‌کند. محاسبه و اعلام روزانه NAV به سرمایه‌گذاران اطلاعات دقیقی از وضعیت مالی صندوق ارائه می‌دهد.